Friday, February 7, 2014

Mong ước đầu xuân -còn một lần nữa không ?

Mong ước đầu xuân -còn một lần nữa không ?

Nguyễn Tường Bách


Năm 1986 là mt năm đáng nh trong đi tôi. Mt ngày n trong mùa thu 1986 bn chúng tôi sáu người được Hi Người Vit Nam ti Đc c v nước đ “điu trn” v tình hình thế gii, góp ý vi Đi hi Đng ln VI.


Đó là th
i đim mà các nước theo ch nghĩa xã hi ti Đông Âu bt đu có nhng du hiu thay đi. Ti Ba Lan tháng 9-1980 công đoàn Đoàn kết thành hình và ngày càng phát huy nh hưởng. Năm 1984 khp nơi ti Ba Lan biu tình lan rng. Ti Hungary năm 1980 kinh tế th trường bt đu được áp dng, năm 1982 h gia nhp Qu Tin t quc tế (IMF) và Ngân hàng Thế gii (WB).

T
i Cng hòa Dân ch (CHDC) Đc t gia nhng năm 1980, đng cm quyn đã phi nhượng b thành phn đi lp. Cũng gia nhng năm 1980 Mikhail Gorbachev Liên Xô thc hin đi mi Glasnost và Perestroika. Tháng 3-1985, Gorbachev tuyên b mi nước trong khi Warsaw được quyn theo đường li riêng. T đó hc thuyết được mnh danh Sinatra thay thế hc thuyết Brezhnev, vn được dng lên t năm 1968, sau khi Liên Xô đp tan mùa xuân Praha ca Tip Khc.

Nh
ng ai theo dõi thi cuc đu hiu là mt khi Liên Xô tuyên b đường ai ny đi thì đó là du hiu tan rã ca khi Đông Âu.

Tôi chu
n b v Hà Ni và nh đến CHDC Đc ca nhng năm qua. Đây là quc gia hùng mnh nht ca khi Đông Âu, có tim lc khá nht v k thut và kinh tế so vi các nước khác, k c vi Liên Xô hi đó. CHDC Đc tiếp giáp vi Tây Đc, v mt đa lý li cha c Tây Berlin nm lt thm trong lòng nó, nên CHDC Đc chính là “tin đn” s 1 ca phe xã hi ch nghĩa. Chính vì l đó mà Đông Đc càng cn mt hơn đi vi mi nh hưởng ca phe Tây phương.

Tôi càng nh
hơn nhng n tượng ca mình ti Đông Đc trong năm 1970. Đó là năm mà bn sinh viên tr chúng tôi, mà ch là người nước ngoài, người Đc không được tham d, được đc cách cho đi thăm CHDC Đc mt ngày, bui ti không được li, phi tr v Tây Berlin. Chuyến xe buýt chy trên nhng hành lang đã đnh sn t Tây Đc đến Tây Berlin, xuyên qua đa phn Đông Đc, trên nhng xa l cách ly vi ph xá làng mc. Thnh thong xe dng li đ sinh viên Tây Đc, vi chút ngoi t “mnh” ít i trong túi, được mua cà phê thuc lá trong các ca hàng Intershop. H cn ngoi t mnh và đó là lý do mà chúng tôi được đi thăm. Qua biên gii ngi trên xe tôi thy rõ công an Đông Đc dùng nhng chiếc gương ln có bánh xe, đy vào gm xe xem có công dân nào ca h trn dưới đó không.

 T Tây Berlin chúng tôi đến Checkpoint Charlie, đó là ca biên gii gia hai phn ca thành ph Đông Tây Berlin. Khách hi hp đi qua nhng hành lang hp, quanh co dưới cp mt dò xét ca công an mt v Đông Đc. Mi khách phi đi 20 mark, tin Đông Đc, 1 ăn 1, nghe là đ mua sm, nhưng thc tế là tr tin vào ca vi ngoi t mnh.

Sau vài góc đ
ường k t trm kim soát, l thay có mt thanh niên tìm tôi hi chuyn. Anh hi tôi có dư chiếc qun jean nào mun bán li cho anh. Tôi tr mt lc đu. Anh li đ ngh tôi cùng đi đến Intershop mua hàng vi ngoi t mnh, tin anh đưa, công dân như anh không được mua hàng Intershop. Tôi cũng lc đu nt. Vô cùng ngc nhiên tôi t hi, con người mi mt x ưu vit nht ca khi Đông Âu mà như thế này ư.

Trong ngày hôm đó c
a năm 1970 tôi li nh li mt k nim xưa. Trước đó chc năm, khong 1960, tôi ch là mt đa tr 12 tui sng trong thành th min Nam thi còn hòa bình. Ngày n tôi được theo người ln ra bến sông Bến Hi, đến cu Hin Lương nhìn qua b Bc. Vĩ tuyến 17 là đây, sông Hin Lương nước chy chm chm. Tôi bâng khuâng nhìn qua, bên kia là đng bào ca tôi hay sao. Xa xa ta thy rõ tr con người ln đi li, có người đi xe đp. Nhưng đp vào mt tôi là mt hàng ch tht to, dành cho người nhìn t b Nam “Hai min, hai chế đ”. Dù là đa tr, tôi biết ngc nhiên thy câu khu hiu có v “hin”, không khiêu khích, không tuyên truyn như tôi tưởng.

Trên cao
hai b là hai lá c, mt vàng mt đ. L thay chiếc c vàng r xung. Còn lá c đ bên kia, không rõ được làm bng th vi gì mà tri ít gió vn bay pht phi. Đim lành đim d gì đây?
Chi
ếc cu Hin Lương khung st mt g ch là mt chiếc cu nh như trăm vn chiếc cu trên quc l 1, tôi nhìn và nghĩ đi mình s không bao gi đi trên cu đó. Thế nhưng hi đó vn có người qua li, vì khi tôi vào văn phòng quân đi min Nam đã có mt người đi nón ci, ming hút thuc ngi đó. Ông mang “bưu thiếp” t bên kia qua, khuôn mt bt đng nhìn chúng tôi. Trong bn chúng tôi có mt đa mũi hơi cao, da hơi sáng. Ông tht lên “cháu này lai M”. Câu nói đu tiên và duy nht ca ông đã trt lt.

Ch
c năm sau ti Đc tôi đang nếm mùi ca “hai min hai chế đ”. Nhưng hôm nay tôi được băng qua biên gii, đi thăm min đt ca con người mi xã hi ch nghĩa. đây chưa ai nhìn tôi khinh th, ngược li có k chy theo xin hi mua chiếc qun jean.

Su
t chc năm sau tôi không tr li Đông Đc, nhưng vn nghe người dân đó vn tìm mi cách vượt biên qua Tây Đc, bt k him nguy cho bn thân và h ly cho người li.

Th
ế mà ch hơn 15 năm sau k t ln viếng Đông Đc, tôi cùng phái đoàn ngi máy bay v Hà Ni, s gp lãnh đo Đng và Nhà nước đ “báo cáo v tình hình thế gii và phong trào”. “Báo cáo” đây phi gi là “báo đng” thì đúng hơn vì thông đip ca chúng tôi cho các v lãnh đo là hãy thay đi, trên thế gii đang rc rch thay đi.

Trong m
t bui sáng nng hoe vàng như màu nng thường thy min Bc trong mùa thu, chúng tôi đến Văn phòng Trung ương Đng, vào trong mt gian phòng nghiêm trang, ngi vào mt chiếc bàn rt rng. Người “làm vic” vi chúng tôi không ai khác hơn là ông Nguyn Văn Linh, người sp tr thành Tng bí thư. Các nhân vt khác cùng có mt là các ông Đào Duy Tùng và Hoàng Bích Sơn. Các v lng nghe chúng tôi mt cách nghiêm túc. Tôi bt ng cm nhn lòng ci m thân tình ca các v quan chc cp cao nht. H đ cho chúng tôi nói hết, không t chút gì khó chu khi nghe nói đến khuyết tt c hu ca mt nn kinh tế kế hoch.

Ng
i đây ti Hà Ni tôi không khi nh li đi mình. T mt đa tr đng ngn ngơ bên cu Hin Lương và nghĩ đi mình s không bao gi qua b Bc, tôi đã đi mt vòng ln ca cuc đi. S phn cho tôi đến hc tp Đc, cũng mt nơi được gi là “hai min hai chế đ” như nước mình. Ri tôi cũng tng băng hàng rào st qua bên đó và chng kiến chp nhoáng cách làm ăn cò con ca thi bao cp. Nay tôi li ngi đây, trong mt quê hương thng nht, ti trung tâm quyn lc ca c nước và “làm vic” vi nhng lãnh đo cp cao nht.

Th
ế nhưng nói tht lòng, ngay hi đó tôi đã không có chút o tưởng nào. Làm sao mà các v đó tin nghe mình, chp nhn kiến ngh ca dăm ba Vit kiu non nt và đáng ng được. Nhng người mà h tin nghe phi là nhng người khác mà chúng tôi không bao gi gp. Tiếng nói ca chúng tôi ch đim trang cho vui trong mt hoàn cnh cn chút màu sc khác l.

Sau đó, Đ
i hi VI din ra trong tháng 12-1986 vi nhiu thay đi thc. Lãnh đo Vit Nam t b con đường bao cp, chp nhn nhiu thành phn kinh tế và m ca cho đu tư nước ngoài. Đây là mt công cuc đi mi vô cùng quyết lit và mang li thành qu to ln.

Tháng 11-1989, m
t biến c long tri xy ra ti Đc. Bc tường Berlin sp đ. Tôi ngi xem hàng đoàn người hân hoan đi qua Checkpoint Charlie, nơi mà gn 20 năm trước chúng tôi phi chm chm đi v trong ngày, gia nhng con mt xoi mói. Tôi sn da gà khi nh rng, lch s ngàn năm s nh li cnh này, cnh mt dân tc thng nht không cn tn mt viên đn.

Hè năm 2012, chúng tôi tr
v Checkpoint Charlie. Đường Friedrich không còn chp chùng đn bót, nay rng rãi thông sut. Gn đó là mt quán ăn Vit Nam đông khách, phc v tr măng. Đng bào tôi đây, không h ít ti nước Đc kỳ l này. Xung quanh trm biên gii cũ, ta còn thy hình nh xưa, nn móng cũ, ngày đó nơi đây mt thu... Quanh tôi là khách du lch còn tr, người nước ngoài khá nhiu. H có biết chăng có người cm khái nh đi mình và vn nước non ca 40 năm qua.

T
i Đc thì sau 24 năm thng nht, nước Đc đã đưa Đông Đc lên ngang tm phát trin ca phía Tây, đó là tin vui ca h trong mùa thu năm 2013. Hin tượng người b sang Tây đ kiếm vic đã chm dt. Người Đc cũng không phi thánh thin gì, chính tr gia ca h cũng đy khuyết tt, cũng ôm p nhng cơ đ riêng tư và ích k. Nhưng đim ưu vit ca Đc là h quyết lòng theo mt xã hi pháp tr, tt c phi được điu hành bng lut pháp. Vic cu tng thng ca h hin nay phi hu tòa vì ti lm dng quyn thế v mt s tin chưa đy 1.000 đô la M, cho thy lut pháp ca Đc trit đ như thế nào.

K
t đu nhng năm 1990 tôi không còn gp quan chc cp cao, tht lòng tôi cũng không mun. Nhưng cp thp thì nhiu. Thnh thong tôi vn gp g chuyn trò vi h, thm chí chơi th thao chung. Thnh thong khơi chuyn “bao cp” ngày xưa thì y như rng, ai cũng có chuyn đ k, t anh lái xe đến ông th trưởng. Sc sng dân tc to ln thay. Thc vy, ch b ngăn sng cm ch và cho nước ngoài đu tư mà nước ta đã tiến trin mt cách ngon mc t năm 1986 đến nay.

Nh
ưng tiến trình ca xã hi luôn luôn thay đi và đòi hi phi có s đi mi.

Năm 1986 Vi
t Nam đã tng có mt cuc đi thay quyết lit.

Có còn m
t ln na không ?

NGUYN TƯỜNG BÁCH




NGU
N :
Thi báo Kinh tế Sài Gòn, 30.1.2014

No comments:

Post a Comment

Những Sự Thật Cần Phải Biết