From: Tuyet Nguyen <
Sent: Sunday, April 17, 2016 10:23 PM
Subject: Fwd: Người cựu binh Mỹ và tấm ảnh 33 năm
Người cựu chiến binh
Mỹ và tấm ảnh 33 năm
Nguyễn Vạn Lý
Đây
chỉ là một tấm ảnh nhỏ, sờn cũ từ nhiều thập kỷ rồi. Nhưng tấm ảnh nhỏ bé ấy kể
lại một câu chuyện ly kỳ và cảm động, và ám ảnh một chiến binh Mỹ tại Việt Nam
trên 30 năm - cái hình ảnh một cô gái nhỏ chưa hề quen biết đã dẫn người cựu
chiến binh Mỹ làm một cuộc hành trình trở lại Việt Nam, để hàn gắn đau thương
quá khứ và tìm sự bình yên cho tâm hồn mình.
Ðối
với Rich Luttrell, người cựu chiến binh Mỹ, thì đi tìm một người con gái trong
ảnh là một việc làm khó khăn nhất trong đời ông. Ông ngồi nhìn rừng già bên
dưới chiếc Boeing 747, thần kinh căng thẳng với những xúc cảm đè nén. Nhưng tất
cả những gì Rich có thể trông thấy là tấm ảnh ấy. Hình ảnh người con gái nhỏ ấy
có gì mạnh mẽ đến nỗi Rich phải trở lại Việt Nam?
Cô
gái nhỏ ấy là ai? Tại sao Rich không thể chịu đựng được nỗi buồn bã của đôi mắt
cô gái trong tấm ảnh? Rich thú nhận, "Mỗi khi tôi nhìn lại tấm
ảnh, tôi dường như bị mê hoặc. Tôi cảm thấy đúng như thế kể từ ngày ấy, trong
một cánh rừng già cách nước Mỹ nửa vòng trái đất." Ðó
là cái giây phút mà một hành động thời chiến đã tạo cho Rich một gánh nặng
trong suốt 33 năm.
Năm
1967, Rich Luttrell gia nhập quân đội, khi là một thiếu niên 17 tuổi. Ðây là
một cơ hội cho Rich thoát cảnh nghèo trong một khu gia cư rẻ tiền tại Illinois.
Ông bỗng thấy mình trưởng thành, có được hai đôi giầy ống, một đôi giầy mới, và
những quân phục mới. Trong đời ông, chưa bao giờ ông có nhiều quần áo như thế
trong một lần. Ông nghèo, nhưng có lòng ái quốc. Ông quyết định ra đi và gia
nhập Chiến đoàn dù 101. Giống như nhiều thanh niên khác, Rich được huấn luyện
cho cuộc chiến tại Việt Nam.
Ngày
Rich tới đơn vị, chiếc trực thăng hạ cánh xuống một khu rừng già tại Việt Nam,
và ông trông thấy những người thuộc trung đội ông đứng đó - cũng trạc tuổi ông.
Có những người trông rất ngầu - nhất là mắt họ. Ông hoảng sợ kêu lên, "Lạy
Chúa, con sẽ phải đường đầu với những gì ở đây?"
Rich
đã được huấn luyện như mọi người, để chiến đấu trong điều kiện
của địch quân, nghĩa là phải chiến đấu du kích - đêm đi nằm phục kích, lùng và
diệt địch. Lúc ấy Rich chỉ vừa mới 18 tuổi. Chàng thiếu niên bé bỏng từ khu gia
cư rẻ tiền tại Illinois bỗng thấy mình ở trong một hoàn cảnh mà không một sự
huấn luyện nào đủ sửa soạn cho rừng già Việt Nam. Tại đây trời nóng hoặc mưa,
hoặc cả mưa và nóng. Không có nhà cửa, không giường chiếu, không nghỉ ngơi, và
không ngừng sợ hãi. Rich chỉ là một thiếu niên gầy gò, vai đeo chiếc ba lô to
hơn lưng, và phải học điều luật căn bản đầu tiên: phải tiếp tục tiến bước, tiến
bước và tiến bước mãi.
Có
những lúc Rich phải trèo núi, và muốn chảy nước mắt và kêu lên, "Lạy Chúa, xin dừng lại.
Con không thể đi được nữa. Và chúng tôi vẫn cứ phải tiểp tục như thế, từ sáng
sớm tới đêm tối. Tôi nghĩ tôi sẽ phải làm gì khi đụng trận? Tôi không thể di
chuyển được nữa. Tôi quá mệt. Tôi sẽ làm sao nếu gặp địch quân? Tôi chưa sẵn
sàng cho một trận đánh."
Và
một ngày đặc biệt đã làm thay đổi tất cả. Hôm ấy nóng như thường lệ, giống như
mặc áo choàng đứng trong một phòng bốc hơi nóng vậy. Rich không biết địch quân
chỉ cách ông vài thước trong rừng già.
Rich
kể lại, "Từ
khóe mắt tôi trông thấy một động đậy. Tôi có thể trông thấy một binh sĩ Việt
Cộng ngồi tựa vào khẩu AK 47. Ðây là lần đầu tiên tôi trông thấy một lính Việt
Cộng. Suốt đời tôi, tôi chưa bao giờ trông thấy họ."
Rich
mới 18 tuổi, và bỗng nhiên vô cùng sợ hãi, người như đóng băng lại. Ông biết
không thể không làm gì, và ông phải có phản ứng, phải làm một cái gì. Ðấy là
quyết định của Rich. Ông ở trong tầm đạn của địch quân. Cái chết chỉ cách một
nhịp tim đập. Rich quay lại và nhìn thẳng mặt người lính Việt Cộng. Ông kể lại,
"Dường
như chúng tôi chăm chú nhìn nhau một lúc lâu. Và rồi giống như một chuyển động
chậm, tôi bóp cò súng tự động của tôi. Tên địch ngã gục xuống. Ngay sau đó là
một trận đụng độ dữ dằn. Tôi chưa đủ kinh nghiệm để nhào xuống đất. Và có một
người nào đó giúp tôi, đẩy tôi nằm xuống."
Rich
có thể nhận thức rằng người lính Việt Cộng ấy đã có thể giết chết ông trước khi
ông trông thấy hắn. Rich công nhận, "Chắc chắn như vậy. Và
cho tới bây giờ tôi vẫn lấy làm lạ, và tự hỏi tại sao hắn không bắn tôi?"
Nhưng
đó không phải là điều ám ảnh Rich nhiều năm sau đó. Không phải là súng nổ, và
cũng không phải việc giết người. Ngoài chiến trường thì lúc nào cũng có quá
nhiều súng nổ và người chết.
Chàng
thanh niên 18 tuổi Rich Luttrell cuối cùng đã đụng địch quân và thoát chết.
Người lính Việt Cộng ấy đáng lẽ ra đã giết Rich rồi. Nhưng kết quả ngược lại.
Rich toát mồ hôi, chất adrenalin tỏa ra khắp người và cảm thấy như không đứng
vững nữa, vì hành động vừa giết người.
Thiếu
kinh nghiệm, Rich tỏ ra rất xúc động sau vụ giết người lần đầu tiên, và kinh
hoàng thấy các bạn đồng đội đi tìm kỷ vật trên xác địch quân. Có người cúi
xuống rút ví của tên địch vừa mới bị Rich bắn chết. Một mẩu giấy rơi ra; Rich
cúi xuống nhặt lên: đó là một tấm ảnh nhỏ nhô
ra một nửa, trông giống khuôn mặt một cô gái nhỏ có mái tóc dài. Rich rút
tấm ảnh ra, chỉ to bằng một con tem. Ðó là ảnh một người lính và một cô gái nhỏ.
Họ là ai? Phải chăng đó là người lính Việt Cộng đã chết? Có phải người lính là
bố cô gái không?
Rich
quyết định giữ tấm ảnh ấy. Ðúng ra, ông ngồi xuống, cúi nhìn người lính chết và
nhìn tấm ảnh, rồi lại nhìn mặt anh ta. Hai người trong tấm ảnh quá trang
nghiêm, quá buồn. Phải chăng họ chụp tấm ảnh này ngay trước khi họ từ giã nhau
- trước khi người lính bỏ con gái ở lại, để ra đi và để bị Rich bắn chết. Rich
cảm thấy đau đớn lắm. Nhưng chỉ trong vài phút, trung đội của Rich phải di
chuyển. Rich nhét tấm ảnh vào ví.
Cái
gì đã khiến Rich phải giữ tấm ảnh? Rich trả lời, "Tôi không biết. Tôi đã suy nghĩ cả
triệu lần rồi. Cái phần đầu tiên tôi trông thấy trong tấm ảnh là cô gái, và cô
ta có một cái gì buồn bã lắm."
Nhưng
Rich không phải là một người lính bất đắc dĩ, không muốn giao chiến chiến với
địch quân. Nếu Rich muốn sống thoát khỏi cuộc chiến, ông phải học cách giết người
mà không hối tiếc, và Rich đã trở thành một chiến binh như thế.
Tại
cái nơi ghê gớm ấy, Rich mau lẹ trở nên cứng cỏi. Cuối cùng Rich là người được
giao nhiệm vụ giải tỏa những đường hầm của địch quân. Ông trở nên thiện nghệ
cận chiến. Rich đã nhìn thấy các bạn đồng đội tử trận. Ông quen giết địch quân,
và cầu nguyện được thoát chết. Một lần trong đêm tối trên một ngọn đồi, đạn
pháo kích nổ quanh mình và nghe thấy bạn đồng đội la hét và bị tan xác, Rich
đưa ba lô lên che đầu và cầu nguyện, "Lạy Chúa, xin cho con đừng trúng đạn."
Rich không nghĩ ông có thể tiếp tục được như thế trong sáu tháng nữa.
Khi
Rich chỉ còn 20 ngày nữa là được trở về Mỹ thì ông gặp nạn. Ðơn vị ông bị phục
kích; ông được giao nhiệm vụ xông ra cứu một đồng đội bị bắn hạ. Trong lúc cứu
bạn đồng đội, Rich bị trúng đạn vào lưng, và chính vết thương này giúp Rich
được hồi hương sớm. Trong lúc ông được đưa lên trực thăng tải thương, Rich cảm
thấy có lỗi, và bị dằn vặt vì những câu hỏi, Ta bỏ đi đâu? Ta sẽ làm gì? Ta bỏ
dồng đội lại hay sao?
Rich
hồi hương với một hộp đầy huân chương, và kết hôn với Carole, một người bạn gái
tại quê nhà. Thập niên 60 nhường chỗ cho thập niên 70; ông không bao giờ nói về
cuộc chiến ấy. Thời đại đã thay đổi. Rich có đời sống riêng - hai người con
gái, một việc làm tốt tại Sở Cựu Chiến Binh Illinois. Ông cố gắng quên cuộc
chiến Việt Nam, và tập trung vào tương lai với Carole.
Carole
nói, "Chồng tôi
thực sự không nói về chiến tranh Việt Nam trong nhiều năm. Ðó là một cái gì
chồng tôi muốn giữ rất riêng tư và giấu kín."
Rich
có thể trốn tránh cuộc chiến, nhưng không không thể trốn tránh được cô gái nhỏ
mà ông mang trong ví. Thực sự đã có một ràng buộc đặc biệt giữa Rich và cô gái
trong tấm ảnh. Ðây là một điều lạ lùng. Rich đã chứng kiến và đã quên nhiều
kinh hoàng trong cuộc chiến, nhưng khuôn mặt của cô gái trong tấm ảnh cứ tiếp
tục ám ảnh tâm trí ông. Tấm ảnh nặng không tới một gam mà đè nặng tâm trí ông
một cách khủng khiếp.
Vào
mùa Giáng Sinh, các con gái ông thường hỏi mẹ mua quà gì cho Rich, và quà tặng
ông thường nhận lại là ví da. Hàng ngày người ta thường rút ví ra để trả tiền
bằng tiền mặt hoặc bằng credit card, và mỗi lần như thế, Rich lại có dịp kéo
tấm ảnh nhỏ ra. Ðối với Rich thì đó là một cô gái tội nghiệp, đã không còn bố
chỉ vì ông.
Rich
biết nếu ông không giữ tấm ảnh thì ông đã không có những ý nghĩ tội lỗi này.
Rich xác nhận, "Tôi hoàn toàn đồng ý.
Sau nhiều năm tôi thành thực nói là đã có nhiều lần tôi hối tiếc đã giữ tấm ảnh
ấy."
Carole
rất thông cảm và ủng hộ chồng, nhưng bà thấy chồng muốn thoát khỏi ám ảnh ấy
thì phải vất tấm ảnh ấy đi. Một lần bà hỏi chồng, "Tại sao anh không vất bỏ tấm ảnh? Hãy
liệng bỏ nó đi, loại nó khỏi cuộc đời anh, để anh có thể quên và tiếp tục sống."
Nhưng
Rich không thể liệng bỏ hoặc hủy hoại tấm ảnh được. Ông biết ông phải làm một
cách đặc biệt nào đó, phải làm một cách trong kính trọng và danh dự, bởi vì ông
nghĩ người lính ấy là một người can đảm.
Năm
1989, hơn hai mươi năm sau khi từ Việt Nam trở về, việc giải quyết tấm ảnh đã
rõ ràng và cấp bách. Rich và Carole nghỉ phép hàng năm. Hai người quyết định đi
thăm Bức Tường Kỷ Niệm Chiến Binh Việt Nam tại thủ đô Hoa Thịnh Ðốn. Tại đó
Rich biết mình phải làm gì với tấm ảnh nhỏ cũ kỹ này. Rich nghĩ rằng cách tốt
nhất là bỏ tấm ảnh tại Bức Tường.
Ngồi
trong khách sạn, Rich quyết định phải làm cho đúng. Ông ngồi trên giường với
một tập giấy trong tay. Ông suy nghĩ tìm cách nói chuyện với người lính trong
tấm ảnh. Trong vài phút, Rich viết xong một lá thư ngắn, gồm có một vài điều
ông vẫn từng muốn nói. Ông viết:
Thưa
ông, trong suốt 22 năm nay, tôi giữ ảnh ông trong ví. Hôm ấy tôi mới có 18
tuổi, khi chúng ta trông thấy nhau trên con đường mòn gần Chu Lai, Việt Nam.
Xin tha thứ cho tôi đã giết ông. Ðã nhiều lần trong những năm qua, tôi nhìn ảnh
ông và người con gái tôi đoán là con ông. Mỗi lần tim tôi bừng cháy với nỗi đau
tội lỗi. Xin ông tha thứ cho tôi."
Mỗi
khi Rich đọc lại những hàng chữ trên đây, và ngay cả bây giờ, ông lại cảm thấy
một cái gì. Ngày hôm sau, Rich đặt tấm ảnh và lá thư ngắn ấy tại chân Bức
Tường, bên dưới tên của 58,000 binh sĩ Mỹ tử trận tại Việt Nam. Rich nói, "Hành động ấy giống như sự
đứng nghiêm chào lần cuối cùng. Người lính ấy chết vì chiến đấu cho niềm tin của
ông ta. Và đây là một cách vinh danh và tôn kính ông ta."
Vào
lúc ấy hai người không còn là kẻ thù nữa. Rich nói, "Ông ta không còn là kẻ thù nữa, mà là
một người bạn. Giống như chào vĩnh biệt một người bạn. Vào lúc đó, giống như
tôi vừa chấm dứt một trận đánh,
buông ba lô xuống để nghi ngơi. Cái gánh nặng tôi mang nay không còn nữa."
Phải, tất cả đã mất rồi, và Rich bây giờ cảm thấy nhẹ nhõm, tự do và thoải mái.
Làm
thế nào Rich biết được sức mạnh thực sự của tấm ảnh nhỏ bé ấy, của cô gái nhỏ
có đuôi tóc, mà bây giờ không còn nhỏ nữa?
Tấm
ảnh của Rich đã mất rồi. Mặc cảm tội lỗi cũng mất luôn. Cái gánh nặng đã được
vất bỏ tại Bức Tường hùng vĩ ấy. Và trở lại Illinois, Rich và Carole bắt đầu
cuộc đời mới, sau khi nghe lời khuyên của vợ loại bỏ tấm ảnh để tránh cái tâm
trạng ngã lòng mỗi khi trông thấy tấm ảnh. Rich vất bỏ tấm ảnh năm 1989.
Hoặc
Rich tưởng đã có thể vất bỏ được. Hàng ngày, hàng trăm người bỏ lại nhiều kỷ
vật tại Bức Tường này. Và mọi vật kỷ niệm, dù tầm thường hay thiêng liêng, đều
được nhân viên của công viên thu thập lại - kể cả tấm ảnh nhỏ và lá thư xin lỗi
của Rich. Tấm ảnh ấy tình cờ nằm trên cùng của một cái hộp, và nằm ngửa lên. Và
cũng tình cờ Duery Felton, một cựu chiến binh Mỹ khác, trông thấy. Durey hiểu
ngay đây là một cái gì khác thường.
Duery
là quản lý phòng sưu tập tại đài Kỷ Niệm Chiến Binh Việt Nam. Ông tự hỏi tấm
ảnh này là gì, và cầm lên xem. Ông đã từng trông thấy đủ thứ tại Bức Tường,
nhưng chưa bao giờ thấy ảnh một binh sĩ địch quân. Ông vui sướng trông thấy bộ
quân phục màu xanh lá cây ấy.
Trong
hơn 30 năm Duery chưa bao giờ trông thấy bộ quân phục màu xanh ấy. Một câu hỏi
hiện lên trong tâm trí ông "Người con gái này là ai? Có phải là
con gái hay cháu gái của người linh Việt Cộng này?"
Rồi
Duery đọc lá thư xin lỗi của Rich. Ông nhớ lại khi còn chiến đấu tại Việt Nam,
ông đã từng giúp khiêng xác đồng đội, những bao đựng xác và những ponchos. Ông
đọc lá thư về việc giết người ấy. Thực là khó khăn khi phải làm quyết định ấy,
một duyết định chỉ làm trong vài giây đồng hồ, nhưng người ta sẽ phải ân hận
suốt đời. Durey cảm thấy có một cái gì an ủi, khi được biết có người
cũng trải qua kinh nghiệm ấy, và viết lại lên giấy.
Duery
dùng lá thư xin lỗi và tấm ảnh của Rich trong các cuộc trưng bầy về Bức Tường,
dậy cho thế hệ mới về chiến tranh, và chiến đấu trong chiến tranh có hậu quả gì
cho con người. Tấm ảnh ám ảnh Rich bao nhiêu năm, bây giờ lại mê hoặc một cựu
chiến binh Việt Nam khác.
Cái
gì trong tấm ảnh ấy mạnh mẽ đến nỗi bây giờ đến lượt Duery phải ôm giữ nó và
không bỏ đi được? Có thể tấm ảnh đã vang vọng lên trong tâm thần của Duery, và
gây một hậu quả sâu xa cho ông.
Dĩ
nhiên tại Rochester, Illinois, Rich không biết gì về Duery. Rich tiếp tục cuộc
đời của ông. Ông chứng kiến hai con gái trưởng thành và sinh con đẻ cái. Bây
giờ ông cưng chiều hai cô cháu ngoại của ông. Ông tìm cách đưa người con gái
trong tấm ảnh ra khỏi tâm trí ông.
Nhưng
người con gái ấy bây giờ lại ám ảnh Duery Felton. Khi một nhà xuất bản yêu cầu
Duery giúp in ra một ấn bản về Bức Tường, ông biết rằng ông phải đưa tấm ảnh
của cô gái và lá thư xin lỗi vào ấn bản ấy. Duery nói, "Tấm
ảnh này ám ảnh tôi nhiều năm, và tôi không biết cô ta là ai."
Cuốn
sách có tựa là "Của Dâng Hiến
Tại Bức Tường" và in tấm ảnh và lá thư xin lỗi của Rich. Ðây là một
cuốn sách đơn giản, trình bày những hình ảnh, những ám ảnh, những kỷ niệm và
lòng kính trọng của những người có liên hệ với Bức Tường. Một hôm cuốn sách này
xuất hiện trên bàn giấy của dân biểu tiểu bang Ron Stephens. Stephens lật từng trang
cuốn sách, và tới một trang đặc biệt có một tấm ảnh mà ông chưa từng trông
thấy, và bỗng nhiên ông bị xúc động mạnh. Ông chợt nhận thức ông biết người lính
ấy, ông biết tấm ảnh ấy.
Làm
thế nào ông Stephens biết được tấm ảnh ấy? Ông ta chưa bao giờ nhìn thấy tấm
ảnh, nhưng ông đã nghe người bạn thân là Rich kể nhiều lần. Stephens nói, "Tôi thực sự tuột xuống khỏi Bức
Tường, và ngồi phiá sau Bức Tường cầm tấm ảnh này và biết nó là tấm ảnh của Rich.
Tôi biết câu chuyện Rich bỏ tấm ảnh tại chân Bức Tường. Chúng tôi nói về chuyện
này nhiều lần rồi."
Năm
1996, bảy năm sau khi Rich nghĩ có thể chào vĩnh biệt tấm ảnh lần cuối cùng,
thì ông Stephens vội vã lái xe lại ngay văn phòng của Rich. Rich đang họp với
một người nào đó, nhưng Stephens xen vào và nói, "Tôi cần nói chuyện với anh,"
và đặt cuốn sách lên bàn của Rich, và yêu cầu Rich mở trang 53.
Rich
mở trang 53 của cuốn sách, và trước mắt ông là tấm ảnh và lá thư xin lỗi gửi
người lính Việt Cộng ông bỏ lại bên Bức Tường. Rich lập tức xúc động và bật
khóc. Vẫn tấm ảnh người con gái ấy, và đôi mắt buồn bã chăm chú nhìn ông, không
chịu quay đi chỗ khác. Rich có cảm tưởng như người con gái muốn buộc tội ông.
Lúc ấy Rich như ở trong một cơn ác mộng, và muốn hỏi cô gái muốn gì ở ông.
Nỗi
ám ảnh cũ bây giờ trở lại với Rich, mạnh mẽ hơn bao giờ. Rich biết ông phải lấy
lại tấm ảnh. Thế là Rich liên lạc với Durey, người cũng đang bị tấm ảnh ám ảnh.
Durey bay từ Hoa Thịnh Ðốn tới Illinois, và tận tay trao trả Rich tấm ảnh. Thực
là một truyện kỳ lạ. Hai người đàn ông không quen biết nhau, chưa từng gặp
nhau, nay ôm nhau khóc vì một cô gái nhỏ mà cả hai đều không biết.
Rich
cầm lấy tấm ảnh, và tâm hồn ông là một vết thương tái phát. Ông biết ông phải
tìm cách hàn gắn vết thương này. Một buổi tối ông cho vợ biết đây có thể là một
sự huyền bí hoặc là định mệnh. Nhưng dù là gì, ông cảm thấy ông phải trả lại
tấm ảnh này, có nghĩa là ông sẽ đi tìm người con gái trong tấm ảnh và gia đình
người lính Việt Cộng đã bị ông giết.
Nếu
như ông biết người con gái ở đâu thì công việc dễ dàng quá, chỉ việc bỏ tấm ảnh
vào phong bì và gửi tấm ảnh này ra khỏi cuộc đời của ông. Nhưng ông không làm
thế được. Ông không biết tên và địa chỉ người con gái. Ông không có một ý niệm
bây giờ người con gái trông như thế nào.
Carole
cố gắng khuyên nhủ ông đây là một việc không đơn giản và không thể thực hiện
được. Ông không thể đi Việt Nam tìm người con gái được, vì ông không biết tiếng
Việt, không quen một ai tại Việt Nam. Ngay tìm một người tại Hoa Kỳ cũng đã khó
khăn lắm rồi, huống chi tìm một người hoàn toàn xa lạ cách đây hơn 30 năm, già
hơn 30 tuổi trong một quốc gia hoàn toàn khác lạ, nhất là quốc gia ấy từng có
thái độ thù nghịch với Hoa Kỳ.
Ðây
là những lý do đúng và hợp lý để loại bỏ ý định của Rich. Bà vợ nhấn mạnh, "Nếu chồng tôi quyết định thực hiện ý
định thì ông ấy cứ việc tự đi mà làm. Tôi không cản trở chồng tôi. Nhưng tôi
nói với chồng tôi việc này không thể làm được, hãy bỏ cuộc và quên đi, không
đáng làm đâu. Tôi thực sự đã chán ngấy chuyện này rồi."
Carole
công nhận bà đã chán nghe chuyện về tấm ảnh này rồi. Ðây chỉ là một sự ám ảnh.
Carole cũng bị đau đớn như Rich vậy, mặc dù lý do khác nhau. Cái mà Carole ao
uớc là Rich cỏ thể quên được nỗi ám ảnh và tìm được sự bằng an của tâm hồn.
Tấm
ảnh của hai bố con người lính Việt Cộng đã âm thầm làm nhiệm vụ trong nhiều năm.
Nhưng bây giờ nó gây hứng khởi cho một việc làm được coi là không thể thực hiện
được. Rich chỉ muốn được cô gái ấy buông tha, và Rich sẽ cố gắng tìm cô ta, nếu
đó là điều cô gái ấy muốn.
Rich
không biết tên và địa chỉ cô gái, và bây giờ hình dáng cô ta trông thế nào, bao
nhiêu tuổi, và nhất là cô ta còn sống không? Nhưng Rich biết ông phải tìm ra
người con gái. Rich nghĩ nếu ông công khai cho mọi người biết ông đang tìm cô
gái thì có lợi hơn. Vì thế Rich trả lời một cuộc phỏng vấn cho tờ báo St. Louis
Post Dispatch, và câu chuyện được đăng lên trang nhất của tờ Post Dispatch.
Rich
cứ tiến hành dự định. Ông gấp bài báo ấy, nhét vào một phong bì cùng với một lá
thư gửi cho Ðại sứ Hà Nội tại Hoa Thinh Ðốn. Rich giải thích với ông Ðại sứ
rằng ông muốn một sự giúp đỡ để tìm ra người con gái, và gia đình người lính
trong tấm ảnh. Ông dại sứ hứa chuyển tài liệu về Hà Nội và cho biết phải có
phép lạ mới có kết quả.
Giống
như tìm kiếm một cây kim trong đống rơm. Ðây là một quốc gia có 80 triệu dân.
Chính Rich cũng không tin tưởng lắm. Rich thực tình không hy vọng sẽ có kết
quả. Từ đáy lòng ông đã không tin tưởng, nhưng ông biết đây là một việc phải
làm. It nhất ông phải thử cho biết.
Và
thế là một bản sao của tấm ảnh được gửi tới Hà Nội, tại đấy chủ bút một tờ báo
nhận thấy đây là một truyện hấp dẫn. Ông ta cho đăng tấm ảnh với lời kêu gọi “Có ai biết những người này không?”
Nếu
bài báo ở Hà Nội không đạt mục tiêu ngay thì nó cũng âm thầm tạo ra kết quả.
Báo chí có hai công dụng: công dụng thứ nhất là thông tin, và công dụng thứ hai
là trở thành báo cũ để gói hàng. Chính công dụng thứ hai này đã đưa tới két
quả.
Một
người ở Hà Nội gửi một món quà về quê biếu mẹ. Ông ta dùng cái tờ báo đăng tấm
ảnh của Rich để gói món quà, và gửi về cho bà mẹ ở một niềm quê xa. Tuy thế câu
chuyện cũng có thể chấm dứt ở đây - nếu không vì một tình cờ, bài báo đó đã về
đúng chỗ.
Mảnh
giấy báo gói đồ ấy về tới một làng quê xa Hà Nội, tại đó bà mẹ mở gói đồ của
con, và trên tờ giấy báo nhàu nát, hình ảnh người lính Việt Cộng đập vào mắt bà
gìa. Bà ta biết người trong tấm ảnh. Thế là bà ta cầm tờ báo đi tới một thôn
xóm nhỏ bé, và bảo cho chị em một nhà kia biết tấm ảnh là bố của họ.
Thật
là một điều không tưởng, giống như tấm ảnh nhất định không chấp nhận bị từ
chối. Trái với mọi khó khăn tưởng như không qua được, tấm ảnh như một mũi tên
trúng đích.
Từ
Mỹ quốc cách xa ba ngàn dặm, Rich sẵn sàng chờ đợi lâu dài hơn nữa. Nhưng chỉ
vài tuần sau, một lá thư của Ðại sứ Hà Nội tới hộp thư của ông. Lá thư đó viết:
"Có một người tên là Nguyễn
Văn Huệ viết thư cho biết ông ta tin rằng tấm ảnh của ông chính là ảnh của thân
phụ ông ta, và người con gái nhỏ ấy là chị ông ta”
Ba
mươi năm sau khi trông thấy tấm ảnh lần đầu, cuối cùng Rich biết người con gái
ấy còn sống. Trong suốt cuộc đời, người con gái ấy ở cùng một chỗ. Như vậy Rich
đã tìm thấy người con gái ấy, tên là Lan, và đã có con cái.
Thực
là không ngờ đối với Rich. Thoạt đầu ông không thể tin kết quả mau lẹ như vậy.
Rich rất xúc động và tự hỏi không biết những người con này có thú ghét ông vì
đã giết cha họ không. Ông bắt đầu lo lắng hai người con có thể hiểu lầm về việc
ông tham chiến tại Việt Nam. Rich rất cởi mở và thành thực. Vì trong thư của
người con có nói tới tội lỗi và lòng hối tiếc của ông. Ông thấy cần phải bày tỏ
cho họ biết có sự khác biệt giữa tội lỗi và hối tiếc. Rich mang trong lòng một
mặc cảm tội lỗi nào đó vì cái hành động giết cha của họ, nhưng ông không hề có
một hối tiếc nào với tư cách của một quân nhân, cũng không hối tiếc đã tham
chiến tại Việt Nam. Và ông nghĩ rằng điều quan trọng là họ phải hiểu như thế.
Rich
mong đợi gì ở hai người con này? Dẫu sao ông cũng đã giết cha họ. Ông không
mong đợi gì, không biết họ thù ghét và tức giận ông hay không. Người con gái
mất bố ấy cảm thấy thế nào? Nàng có coi ông như một con quái vật trong những
năm ấy không? Con gái của ông sẽ nghĩ thế nào về một người đã giết ông?
Rich
không có nhiều thời giờ suy nghĩ về phản ứng của hai người con này vì một lá
thư thứ hai đến với ông. Lần này chính cô gái trong tấm ảnh viết cho ông. Ông
vội chạy đi tìm người thông dịch. Lá thư viết:
“Kính gửi ông Richard, đứa nhỏ mà ông
đã chăm sóc qua tấm ảnh trong hơn 30 năm bây giờ đã trưởng thành rồi. Dứa nhỏ
ấy đã trải qua nhiều đau khổ trong tuổi thơ ấu vì đã mất bố và nhớ thương bố. Tôi
hy vọng ông sẽ đem lại niềm vui và hạnh phúc cho gia đình tôi.”
Niềm
vui và hạnh phúc? Rich vô cùng kinh ngạc. Như vậy cô gái đã tha thứ cho Rich?
Nhưng tin vui vừa nhận được thì tất cả dường như rơi vào tuyệt vọng. Sau một
cuộc điều tra nội bộ, chính phủ Hà Nội kết luận thân phụ của Nguyễn Thị Lan
không thể là người trong tấm ảnh, bởi vì hồ sơ quân đội chứng minh thân phụ cô
ta không tử trận tại nơi Rich nhớ đã bắn chết ông ta.
Rồi
ba gia đình khác cho Rich biết tấm ảnh ấy là của họ. Người trong ảnh là bố họ,
chứ không phải là bố của Nguyễn Thị Lan.
Làm
sao Rich có thể biết chắc tin nào đúng. Người Việt Nam không giữ được hồ sơ
thật chính xác. Có khoảng 3 triệu người Việt chết trong cuộc chiến mà tới nay
vẫn còn 300,000 lính Việt Cộng được coi là mất tích.
Nhưng
rồi có một lá thư nữa xác định niềm tin của Rich đã đạt tới kết cục. Ðó là thư
của một đồng đội của người lính trong ảnh, một người quen biết thân phụ của
Nguyễn Thị Lan kể từ khi hai người còn nhỏ, và đã chiến đấu bên nhau. Người ấy
đoan chắc người trong tấm ảnh là cha của Nguyễn Thị Lan.
Bây
giờ Rich rất tin vào kết quả cuối cùng. Khi sự việc đã sáng tỏ, Rich trao đổi
nhiều thư từ với gia đình, và đi đến quyết định trao trả lại tấm ảnh cho gia
đình người chết. Thoạt dầu Rich định gửi trả lại bằng thư, nhưng rồi cuối cùng
Rich hiểu. Chính ông phải bay sang Việt Nam, mang theo tấm ảnh ấy. Ông nghĩ đây
là điều ông cần làm và phải làm.
Nhưng
làm thế nào Rich có thể đương đầu với Việt Nam, với cô gái và gia đình cô ta?
Chính Rich có thể nào nhìn tận mặt kẻ đã giết cha mình trong chiến tranh không?
Rich không biết câu trả lời. Ông nhận rằng có một sự nguy hiểm, không biết gia
đình người tử sĩ sẽ phản ứng thế nào.
Việc
gặp gia đình người lính Việt Cộng không dễ dàng đối với Rich. Nhưng chính tại
đây vào mùa xuân năm 2000, Rich sửa soạn đương đầu với quá khứ. Ông cảm thấy bị
cuốn trôi theo sự việc, như thể ông bị chi phối bởi câu chuyên mà chính ông
khởi đầu. Ðôi khi Rich thấy khó hiểu, nhưng vẫn nghĩ rằng đây là việc chính
đáng mà ông phải làm.
Nhiều
năm trước ông đã thề không bao giờ trở lại Việt Nam nữa. Ông đã chứng kiến quá
nhiều cảnh bắn giết, quá nhiều kinh hoàng. Tất cả những đau khổ ấy phản chiếu
trong tấm ảnh nhỏ ấy.
Tấm
ảnh ấy có lẽ chụp tại một tiệm ảnh địa phương nào đó, tại dó người lính cùng
chụp với người con gái để làm kỷ niệm cho cha nhớ con và con nhớ cha, khi ông
ta ra đi chiến đấu. Giống như một vật có đời sống, tấm ảnh ấy đi từ một binh sĩ
tử trận trên một con đường mòn, tới một người lính Mỹ, đài kỷ niệm chiến tranh,
một cuốn sách, một chiếc ví, và tới một gói trên đuờng hồi hương.
Rich
và Carole lên máy bay. Không còn đường rút lui nữa. Ðối với Rich, cuộc hành
trình này sẽ đánh dấu sự khởi dầu của một chấm dứt. Sự chấm dứt một nỗi ám ảnh
trên 30 năm của một tấm ảnh người lính Việt Cộng và con gái.
Không
có gì ám ảnh hơn là khuôn mặt cô gái, mà Rich biết bây giờ không còn giống như
thế nữa. Nhưng chính Rich cũng đã thay đổi và ngay cả Việt Nam nữa. Ðối với
Rich, Việt Nam vừa xa lạ vừa gần gũi. Trên tất ca, nó là cái gì làm căng thẳng
trí óc. Ngày hôm trước khi gặp nhau, Rich rất căng thẳng. Ông nói, “Tôi thà phải ra trận còn hơn phải gặp
cô gái này.”
Ðó
là một ngày thứ Tư u ám tại Hà Nội. Trời có vẻ sắp mưa trong lúc Rich bước lên
một chiếc xe van để làm một chuyến đi hai giờ rưỡi tới làng của Lan. Chiếc xe
chạy qua một vùng rất xa lạ, qua những chợ dầy những khuôn mặt ngạc nhiên trông
thấy một đám du khách và người Mỹ tóc bạc này.
Càng
gần tới làng, trên xe van Rich càng bồn chồn cựa quậy. Rồi bỗng nhiên, Rich và
Carole tới nơi. Ðây chính là nơi người lính ảm đạm nghiêm trang ấy từng sống và
có con cái. Ðây là nơi người lính ấy không bao giờ trở lại.
Rich
hoang mang, Và sau dó bước qua một bức tường đá, Rich trông thấy người đàn bà.
Rich tin chắc đã trông thấy người đàn bà này rồi. Rich phải mất vài phút để lấy
lại bình tĩnh, rồi tiến lại phía người đàn bà. Và bây giờ hai người đối diện
nhau. Hai người chưa từng thấy nhau bao giờ. Trong vài giây, hai người không
biết nó gì. Họ là hai người thân mật nhưng xa lạ. Ông lập lại câu nói tiếng
Việt mà ông đã học thuộc lòng:
“Hôm nay tôi trả lại tấm
ảnh của cô và cha cô mà tôi đã giữ 33 năm. Xin tha thứ cho tôi.”
Cuối
cùng tất cả tuôn ra - như một sự giải thoát đau đớn kinh hoàng. Dường như ngay
lúc này người con gái cuối cùng đã có thể chịu được sự đau khổ, khóc gọi người
cha mà cô không thực sự biết rõ.
Cô
ôm lấy Rich và khóc. Cô ôm chặt lấy Rich như thể Rich chính là cha cô, cuối
cùng đã trở về từ cuộc chiến. Người em cô cho biết cả hai chị em dị đoan tin
rằng linh hồn người cha sống qua Rich. Ðối với họ, ngày hôm nay linh hồn cha
của họ đã trở về với họ.
Cả
làng tuôn ra xem tấm ảnh trả lại. Thực ra đó là một đại gia đình, tất cả làng
thương tiếc người tử sĩ. Họ biết điều ấy có ý nghĩa như thế nào đối với Lan, và
tấm ảnh đã gây xúc động cho mọi người.
Người
ta có thể trả lại thế nào một cái gì mạnh mẽ như tấm ảnh ấy? Một lần Rich đã
nghĩ tới một nghi thức trang trọng, nhưng cuối cùng chỉ là một câu nói đơn giản
của Rich, “Nói
cho cô ấy biết đây là tấm ảnh tôi lấy từ ví của cha cô ấy cái ngày tôi bắn chết
ông ta, và hôm nay tôi mang trả lại.”
Người
con gái nhỏ ấy nay đã 40 tuổi, và đây là lần đầu cô ta cầm được hình mình và
hình cha trong tay. Cô ta vùi mặt vào hình ảnh người bố. Ðây là lúc cô ta có
thể nhìn bố gần nhất kể từ khi cô lên 6 tuổi và người bố ra đi. Như thể tất cả
gánh nặng đã hoán chuyển trong khi tấm ảnh nhỏ này truyền tay. Bây giờ chính
Rich là người an ủi Lan.
Ðây
là tấm ảnh duy nhất và đầu tiên của người lính Nguyễn Trọng Ngoạn mà con cái có
được. Lan và người em tên Huệ đặt tấm ảnh lên bàn thờ cha mẹ. Rich cũng tham dự
nghi lễ cầu nguyện trước bàn thờ.
Rich
nói, “Thân
phụ của họ là một người can đảm, và ông chết là một chiến sĩ can trường. Ông ta
không bị đau đớn. Tôi rất tiếc.”
Lan
và Rich ôm nhau khóc. Hiển nhiên bây giờ Lan đã tha thứ cho Rich. Và trong
những giờ sau đó, Rich trở nên gần như một người trong gia đình. Rich có dịp
gặp lại bạn đồng đội của người lính đã chết, và những kẻ thù cũ trao đổi những
kỷ niệm chiến tranh, như thể họ là đồng đội cùng chiến đấu bên nhau, trong cái
góc nhỏ bé này của thế giới, nơi có những mộ bia ghi tên những chiến binh Bắc
Việt không trở về.
Nhưng
có lẽ còn có một cái gì đáng kể hơn nữa. Một cái gì trong Rich, bây giờ đã thay
đổi 33 năm sau khi Rich bóp cò súng trong khu rừng già nóng nực ấy, trong cái
ngày khó hiểu ấy. Bây giờ Rich đã tự tha thứ cho mình.
Rich
bước đi, tự nhủ việc này “quá khó.” Rất khó cho Rich trở lại được đây, và cũng
quá khó cho Rich từ giã nơi đây. Rich và Lan ôm nhau từ biệt. Trở lại xe van,
Rich bật lên khóc.
Ba
mươi ba năm trước đây, Rich tới quốc gia này để tham chiến. Hôm nay ông trở lại
để tìm hoà bình. Ông bỏ lại tấm ảnh và cả một hồn ma nữa. Cái ám ảnh của cô gái
cuối cùng đã mất đi, thay thế bằng hình ảnh một người đàn bà vẫn còn sống sau
cái chết của thân phụ, và cũng đã tha thứ cái người đã giết cha mình.
Tấm
ảnh đem Rich và Lan lại gần nhau và có thể giúp họ liên kết với nhau nữa. Rich
cho biết ông sẽ liên lạc với Lan và gia đình. Ông cũng hy vọng câu chuyện ông
đã đương dầu với quá khứ có thể giúp những cựu chiến binh khác đương đầu được
với hoàn cảnh của họ. Nhiều cựu chiến binh đã trở lại Việt Nam 25 năm sau khi
cuộc chiến chấm dứt.
Ðối
với Rich trở lại Việt Nam với tấm ảnh ấy giống như trở lại dự trận đánh cuối
cùng. Và bây giờ chuyến trở lại Việt Nam đem lại cho Rich nhiều an ủi. Ông bây
giờ đã trút được gánh nặng.
Gần
một năm sau Rich vẫn còn mang trong lòng cái giây phút cuối cùng ấy, giống như
một lá bùa may mắn, cái giây phút thay đổi của đời ông. Ông nói,
“Khi tôi cầm tay và ôm cô ta, tôi
cảm thấy như bỏ ba lô xuống và nghỉ ngơi, mọi thứ đều xong cả rồi.”
Rich
vẫn chưa hiểu được - làm thế nào ông đã giết một người, mà lại chiếm được cảm
tình gia đình của người ông đã giết? Làm thế nào những đau khổ trong những năm
ấy, bỗng nhiên biến mất một cách giản dị như thế.
Trước
khi trở lại Việt Nam, Rich không thể che giấu những mối lo lắng ông cảm thấy về
Việt Nam - những nỗi đau buồn về tấm ảnh tội lỗi - những cảm xúc như thế thật
là rõ ràng tại Việt Nam. Bây giờ những cảm giác ấy đâu? Rich nghĩ rằng ngay khi
ông trông thấy người con gái ấy, các cảm giác ấy biến mất. Chính cô gái là
người giải tỏa những cảm giác tội lỗi của ông.
Hai
bên vẫn trao đổi thư tín, Rich và chị em Lan và Huệ. Huệ, người con trai viết
cho Rich, “Trong
thời gian ông viếng thăm gia đình tôi, mọi người trong làng nhận thấy ông là
người rất tốt và tử tế. Khi ông rời Việt Nam, tôi cảm thấy như cha tôi đã trở
về.”
Trong
một thời gian lâu dài, một góc tim của Rich buồn bã lạnh lẽo. Bây giờ trái tim
ấy hân hoan ấm áp trở lại. Ông nói, “Bây giờ chỉ là niềm vui,
không còn đau buồn nữa.”
Hành
động đầy thiện tâm của Rich không những giúp Rich thoát khỏi nỗi ám ảnh khôn
nguôi trong suốt 33 năm, mà còn đem lại an ủi lớn lao cho hai người con của
người lính Việt Cộng đã bị Rich bắn chết, vào một ngày mùa hạ trong khu rừng
già ấy. Những tâm hồn một thời phong ba bão táp, nay đã có thể yên nghỉ.
***
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Những Sự Thật Cần Phải Biết