-----
Ngược xuôi “những nẻo đường tiếng Việt”
Lê Hữu
“Cái hoa hòe của chữ viết chỉ là văn chương,
tư tưởng con người
mới là văn học.”
“Những nẻo đường tiếng Việt”
- BS Nguyễn Hy Vọng
Câu
hát quen thuộc trong một bài nhạc cũ, “Gợi giấc mơ xưa”. Bài hát kể về một chuyện
tình lỡ làng. Tác giả bài hát ấy, nhạc sĩ Lê Hoàng Long, có lần bộc lộ rằng cuộc
tình duyên của ông đành “lỡ làng” vì ông bố người yêu của ông không bằng lòng gả
con gái mình cho anh chàng tối ngày chỉ biết kéo đàn violon. Hẳn là chàng nhạc
sĩ phải tiếc nuối nhiều lắm nên hai tiếng “lỡ làng” được chàng đưa vào trong
bài hát đến hai lần, “Em ơi, tình duyên lỡ làng rồi, còn đâu nữa mà
chờ…”
Tôi
chắc ông nhạc sĩ (và nhiều người buồn vì duyên phận lỡ làng) không có ý định
tìm hiểu chữ “làng” trong “lỡ làng” có nghĩa là gì, và cũng không hề biết rằng
tiếng ấy có gốc gác là tiếng Nùng, với nghĩa là lỡ dịp, là không còn dịp nào để
làm một việc gì. Khi bị lỡ chuyến tàu hay chuyến xe thì người Nùng gọi là “làng
tàu”, “làng xe”.
Cũng ít ai biết chữ “pha” trong tên bài hát
“Phôi pha” phát âm rất gần với tiếng Chàm và Thái, và có cùng một nghĩa là mờ
nhạt, là qua đi. Hoặc chữ “ngùi” trong tên bài hát “Ngậm ngùi” phát âm rất gần
với tiếng Mon và Chàm, và có cùng một nghĩa là buồn tủi. Hoặc chữ “tác” trong
tên bài hát “Tan tác” phát âm rất gần với những tiếng Thái, Mon, Chàm, Khmer,
Malay, Indonesia, và có cùng một nghĩa là nứt rạn. Những tiếng ấy đều có chung
một cái nôi ngôn ngữ với tiếng Việt, và có thể gọi là “anh em ta cùng mẹ cha”. (*)
Người tiết lộ cho chúng ta biết những điều thú
vị này là Bác sĩ Nguyễn Hy Vọng, tác giả cuốn sách “Những nẻo đường tiếng Việt”
và bộ “Từ điển nguồn gốc tiếng Việt”. Riêng bộ từ điển có khổ lớn (8”x10”), gồm
3 quyển, dày đến 2,200 trang và nặng đến 5 ký.
Có thể gọi đây là bộ sách rất “nặng ký”, hiểu
theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
Tất nhiên giá trị một cuốn sách không đo ở bề
dày, sức nặng hay kích cỡ, thế nhưng một bộ sách được giới thiệu là cân nặng đến
5 ký cũng là chuyện hiếm thấy trong những sinh hoạt giới thiệu sách. Chỉ cần
hình dung những người yêu sách khệ nệ ôm bộ sách quý ra xe và những người khách
lớn tuổi cần người phụ giúp để khuân sách về nhà là đủ thấy ấm lòng vì biết được
rằng ở quanh đây vẫn còn những tấm lòng yêu chữ nghĩa tiếng Việt.
Không cần phải kể ra những tên tuổi như nhà
biên soạn từ điển Đào Đăng Vỹ hay nhà văn Bình Nguyên Lộc từng bày tỏ lòng thán
phục và gọi đấy là “một kỳ công”, bộ từ điển này tự nó đáng được xem là một
công trình đồ sộ, hay nói theo ngôn ngữ kiếm hiệp Kim Dung thì quả là một “kỳ
tích võ lâm”. Chỉ kể sơ qua một vài điểm đáng gọi là “kỳ tích”:
Thứ nhất: tác giả đã tiêu pha đến
gần nửa đời người để cho ra đời bộ từ điển độc đáo này. 33 năm nghiền ngẫm,
trăn trở, lặn lội ngược xuôi để truy tầm đến tận ngọn ngành nguồn gốc đích thực
của tiếng Việt. 33 năm “một mình một ngựa” miệt mài, rong ruổi trên những dặm
đường dài hun hút, không ngưng nghỉ, không mệt mỏi. Không có một tấm lòng yêu
tiếng Việt thiết tha, một niềm say mê ngôn ngữ học và một ý chí mạnh mẽ, không
ai dành ra bao nhiêu năm tháng ấy với bao nhiêu công sức khó nhọc ấy để đeo đuổi
một công trình lớn lao đến bạc trắng cả mái đầu.
Thứ hai: tác giả trưng dẫn những
khám phá mới mẻ đến bất ngờ và thú vị, chẳng hạn:
(1) Không hề có cái gọi là “tiếng Hán-Việt”
trong ngôn ngữ của người Việt mà chỉ có tiếng Tàu đọc theo âm và giọng Việt, được
“Việt hóa” để thành tiếng Việt. Chuyện vay mượn tiếng nước ngoài là bình thường,
có ngôn ngữ của nước nào, kể cả nước Tàu, lại chẳng ít nhiều đi vay đi mượn từ
các ngôn ngữ khác.
(3)
Bác bỏ thẳng thừng những ngộ nhận hay luận điệu xuyên tạc cho rằng tiếng Việt
là từ tiếng Tàu mà ra hoặc có chung nguồn gốc với tiếng Tàu, qua phương pháp đối
chiếu ngôn ngữ có tính khoa học và đầy sức thuyết phục.
Thứ ba:
tác giả trình làng một “bộ sưu tập” quy mô và có hệ thống dựa trên ngôn ngữ học
so sánh, có đến gần 28,000 từ ngữ đơn và kép tiếng Việt đi với khoảng 275,000
tiếng đồng nguyên (có chung một
nguồn gốc ngôn ngữ) của 58 chủng tộc khác nhau ở vùng Đông Nam Á, trong đó có
Thái, Lào, Khmer, Mòn, Chàm, Miến điện, Malay, Indonesia và cả tiếng nói của những
sắc tộc thiểu số như Nùng, Mường, H’mong, Bahnar, Rhade... để tìm đến cái nôi đầu đời của tiếng Việt, cũng là cái
nôi chung của “các ngôn ngữ anh em đồng nguyên với tiếng Việt”, trong đó có rất
nhiều tiếng đồng âm, đồng nghĩa đến lạ lùng. Mỗi từ ngữ còn được dịch ra tiếng Anh,
Pháp, và cả những tiếng “Hán-Việt” đều có dạng chữ Hoa đi kèm, rất là thuận tiện
cho bất cứ ai muốn tra cứu cặn kẽ những từ ngữ tiếng Việt mà không rõ nghĩa và
gốc gác, hay còn nghi hoặc.
Đây
cũng là nét đặc thù và lý thú nhất của công trình sưu khảo này.
Đi
tìm nguồn gốc đích thực của tiếng Việt còn là tìm về cội nguồn, tìm về những
nét đẹp của di sản văn hóa truyền thống của người Việt, như bức ảnh “văn hóa trống
đồng” được in trang trọng trên bìa hai bộ sách ấy.
“Gìn
giữ tiếng Việt là gìn giữ cái linh hồn của người Việt chúng ta ở nước ngoài cũng
như ở trong nước,” tác giả hai bộ sách nói. Phải có một tấm lòng rộng mở, một
tâm tình yêu nguời Việt, yêu tiếng Việt biết chừng nào mới thốt lên được câu
nói ấy.
Bác
sĩ Nguyễn Hy Vọng, có bao nhiêu sức lực, bao nhiêu công phu, bao nhiêu nhiệt
tâm nhiệt huyết ông mang ra thi thố hết để mà gìn giữ cái linh hồn ấy, để cho
những thế hệ người Việt hôm nay và mai sau không phải “mất gốc”, không phải
đánh mất tiếng Việt như những kẻ đánh mất linh hồn.
Được biết hai bộ sách này, sau ngày chính thức
“ra mắt” tại Nam và Bắc California vào ngày Thứ Bẩy 19.7.2014 tại San Jose, dự
trù sẽ đến Seattle (WA) và Portland (OR) vào đầu tháng Tám này, và nghe đâu sẽ
đánh một vòng nước Mỹ, đến những nơi nào người Việt cùng chung một tiếng nói,
tiếng lòng.
Xin
được gọi tác giả công trình mang tầm vóc lớn này, Bác sĩ Nguyễn Hy Vọng, danh
hiệu “Người lữ hành miệt mài trên ‘những nẻo đường tiếng Việt’”, như là tên cuốn
sách đi kèm với bộ từ điển thật dày, thật “nặng ký”, vì chứa đựng bao nhiêu là
tâm huyết và tâm tình của ông.
Lê Hữu
~~~~~~~~~~~
Ra
Mắt Sách của BS.. Nguyễn Hy Vọng
__._,_.___
No comments:
Post a Comment
Những Sự Thật Cần Phải Biết